Dag: 3 mei 2017

Inlevingsvermogen, Ethiek, Maatschappelijk verantwoord werken, MVO, Meedogenloos, Alex Hershaft, Stad der Blinden

Heb jij ook zo'n last van inlevingsvermogen?

Ik heb last van inlevingsvermogen. Is dat erg? Ik schrijf dit op 5 mei, Bevrijdingsdag. Gisteren keek ik naar de Nationale Dodenherdenking op tv, en ik was zoals elk jaar zwaar onder de indruk van de grootschaligheid, het bittere einde van velen, en zeker ook de impact op achterblijvers en getuigen.

Zo hoorde ik het verhaal van de zoon die zijn zwakke en nerveuze vader verachtte, na diens dood dagboeken in handen kreeg, en las hoe de vader als arbeider in Duitsland de gaskamers ontdekte, naar Nederland reist om erover te vertellen, en niet werd geloofd. De man was er simpelweg de rest van zijn leven ziek van, kon er niet over praten, en moet geweten hebben hoe zijn zoon op hem neerkeek. De vader had eigenlijk ook geen leven meer. De zoon heeft nu wroeging. De moeder komt alleen in het verhaal voor als degene die zegt: wil jij die dagboeken nog, of zal ik ze verbranden? Meteen denk je aan wat de oorlog met een huwelijk kan doen.

Biologie
Ik kan wakker liggen van dit soort verhalen. Net als van de rampen die vrienden en kennissen zijn overkomen, gedachten aan de laatste uren van mijn eigen vader, herinneringen aan verdrietige films (vooral als die gebaseerd zijn op waar gebeurde verhalen).
Inlevingsvermogen is een biologisch ingebouwde overlevingsstrategie. Inlevingsvermogen hebben we nodig om sociale banden te onderhouden en als groep heb je nou eenmaal meer kans om te overleven. Dat maakt het een sterke eigenschap, die je moeilijk uit kunt zetten.

Meedogenloos
En waarom zou je ook? Dat het nu pijn doet, maakt misschien dat ik zelf niet meedogenloos word als ik ooit in een oorlog of ramp terecht kom. Laat het maar aan schrijvers over om daarover te fantaseren. Onvergetelijk is bijvoorbeeld Stad der blinden van José Saramago, waarin iedereen opeens blind wordt en de meest aardige mensen gruwelijke daden begaan om maar te overleven. Eén persoon weet zijn moraal hoog te houden, wat opeens ongelofelijk lijkt. Ik weet zeker dat jij ook zo’n roman kent, of een film, die je de ogen heeft geopend voor waar wij mensen toe in staat zijn. Bij rampen is inlevingsvermogen een welkome eigenschap.

Alex Hershaft
Ik zal niet snel de holocaust vergelijken met de vee-industrie. Daarvoor ligt zij veel te gevoelig. Mensen willen niet graag met dieren vergeleken worden, en dat snap ik best. Maar als een overlevende van de kampen zelf die vergelijking maakt, in dit geval Alex Hershaft, ben ik daar wel gevoelig voor. Het gaat er ook niet om wat erger is, of even erg. Het gaat erom dat we pijn, verdriet en moord voorkomen, zoveel mogelijk.

Ethiek
In feite hebben we het hier over Ethiek. Ik wil organisaties ethischer maken met mijn nieuwe bedrijf, en daar krijg ik heel wat reacties op. Bedrijven zouden er niet voor open staan, of het arrogant vinden dat ik wel even zal komen vertellen wat ze moeten doen (doe ik trouwens niet), of allergisch zijn voor het woord ethiek. Ik geloof het niet. Mensen in organisatie blijven mensen. Met ethiek. Met inlevingsvermogen.