Jaar: 2018

ethiek

6 redenen voor onethisch gedrag (en hoe je toch goed doet)

Ik heb een diepe wens. Die wens is dat er tenminste één bedrijf of non-profitorganisatie mij laat weten: ja, wij zijn al bij Stap 10 van de in 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf. Ben jij diegene die dat kan zeggen? Stuur me een mailtje! Maar vooral: hartelijk gefeliciteerd!

Je werkt in een super-ethische organisatie en draagt dat nog uit ook! Nu is het de kunst om dit niveau te behouden. Want “ethiek is een spier, die moet je oefenen” (Jonathan Safran Foer). Er zijn namelijk allerlei psychologische mechanismen die ons weerhouden om het goede te doen, zoals de volgende gedachten*:

• Ik ben niet verantwoordelijk. Die ander gaf opdracht / voerde uit / hield me niet tegen. (Denial of responsibility)
• Ik doe niemand kwaad. Ik zou niet weten wie ik hiermee benadeel. (Denial of injury)
• Ik ben niet begonnen. De ander deed iets fout en toen moest ik wel. (Denial of the victim)
• Ik hoef me niet te houden aan de normen van anderen. Jouw normen zijn niet goed, je zit zelf fout. (Condemnation of the condemners)
• Ik ben niet de enige. Iedereen doet het. Dan moet je die anderen ook / eerst aanpakken. (Everyone else is doing it)
• Ik heb het recht. Die regel is voor anderen. Ik mag afwijken als baas / leider / iemand die al zo goed bezig is. (Entitlement)

*Bron: Joseph Heath: Morality, Competition and the Firm (2014)

Dat kan dus nog lastig worden. Maar gelukkig zijn er ook een heleboel methoden bedacht om een ethische houding en ethisch gedrag te onderhouden, zoals de Moraal Beraad, het Utrechts Stappenplan, Het Markkula-model of de training Morele Moed. Ik vertel er met plezier meer over. Als je op zoek gaat met deze termen kun je overigens al veel vinden.

Kortom: ik kom graag in contact met nieuwe klanten, maar minstens zo belangrijk voor mij is dat organisaties ethischer worden, met of zonder mij. Ik hoop dat jij ook je steentje bijdraagt.

Een goede start van het werkseizoen!

 


Hoe MVO-managers communicatie slimmer kunnen inzetten

Onlangs was ik in Wenen op congres. Ik doe aan omdenken, dus ik het was me gelukt het vliegtuig te vermijden en het congresbezoek in te bouwen in een trein- en fietsvakantie. Na een week fietsen langs de Donau kwam ik aan op de congreslocatie in het hart van de stad.

Positieve beweging

Mijn presentatie ging over hoe MVO-managers communicatie kunnen inzetten om positieve bewegingen in een organisatie te bevorderen. Ik heb samen met Floryt van Wesel onderzoek gedaan naar het bevorderen van dierenwelzijn in de voedselproductie en daar een communicatiemodel voor ontwikkeld. De resultaten zijn waarschijnlijk ook toe te passen op andere MVO-onderwerpen en productieketens.

Connecting parties for change

De belangrijkste conclusie: het is van belang dat je als MVO-manager niet alleen communiceert met allerlei partijen in en buiten de organisatie, maar er ook voor zorgt dat die partijen met elkáár communiceren. Wie die partijen zijn? Bijvoorbeeld: medewerkers, afdelingen als marketing en reputatiemanagement, het hoger management, dierenwelzijnsorganisaties, overheden, bedrijven in de keten, consumenten en het brede publiek. De titel van de presentatie was dan ook: Connecting parties for change.

Voorbeelden

Tijdens de interviews van het onderzoek hoorden we mooie voorbeelden van hoe de MVO-manager anderen met elkaar kan laten communiceren. Denk aan: veehouders stimuleren mee te doen aan Open Boerderijdagen of met de marketingafdeling bespreken hoe het dierenwelzijn te presenteren op de verpakking van de producten. Een enkeling had een game laten ontwikkelen om medewerkers inzicht te geven in de keuzes die gemaakt moeten worden bij MVO.

Tips

Ik maak mijn presentaties altijd zo praktisch mogelijk, dus ik eindigde met 5 concrete tips die voortkomen uit onze wetenschappelijke conclusies:

1. Zorg allereerst dat er een manager is die verantwoordelijk is voor het onderwerp (dierenwelzijn, kinderarbeid, etc.).
2. Gebruik het model uit ons onderzoek om te communiceren met alle relevante partijen en zorg dat zij ook met elkáár communiceren.
3. Maak het onderwerp een volwaardig onderdeel van de bestaande MVO-communicatie via de gebruikelijke kanalen.
4. Versterk de communicatie door persoonlijke contacten en waar dat niet mogelijk is door storytelling op video.
5. Voeg nieuwe kanalen toe (apps, games, augmented reality, etc.).

Communicatie stimuleert actie

Stap 9 van de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf gaat ook over communicatie. Ben je in je organisatie op een aantal vlakken goed bezig? Communiceer daar dan over, intern en extern. Goed voorbeeld doet goed volgen. Heb je daar wat handvatten bij nodig, kijk dan nog eens in mijn e-boek Maatschappelijk Verantwoord Communiceren. En als ik meer kan doen, weet je me te vinden.


Hoe train je medewerkers in morele moed?

De training Morele Moed (stap 8 in de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf) kreeg enkele jaren geleden vorm, na een bijzondere ontmoeting met de Amerikaanse filosoof Susan Stocker.
Zij is gespecialiseerd in trainingen moreel handelen in de medische sector en leerde mij de methode Moral Agency Theater, waar ik later mijn training Morele Moed op zou baseren. Het idee achter deze methode is dat het in rollenspelen oefenen met het oplossen van ethische dilemma’s maakt dat je hetzelfde goede gedrag, waar soms veel moed voor nodig is, ook gemakkelijker zult vertonen bij dilemma’s in de toekomst.

Train de trainer

Om een goede trainingsleider te worden, moest ik uiteraard eerst zelf getraind worden. Omdat we niet als team, maar als vreemden de training in gingen, begonnen we met een aantal oefeningen om een sfeer van vertrouwen te scheppen. Al snel was de sfeer prettig en zelfs een beetje lacherig. Toen kwam het serieuze werk. Ik kan de casussen die de deelnemers meebrachten natuurlijk niet navertellen – dat zou niet ethisch zijn – maar ze waren stuk voor stuk indrukwekkend. Ik was om.

Weerbaar

Het meest indrukwekkende was dat de methode direct hielp om samen verder te komen met oplossingen voor iets wat onoplosbaar leek. Want wat moet je als je klem komt te zitten tussen de regels en de behoefte van een cliënt, of tussen de eisen van een leverancier en een afnemer? In een proces van gezamenlijke creativiteit kwamen we tot oplossingen die we vooraf niet hadden kunnen bedenken. Deze ervaring maakt weerbaarder, zodat je in je werkpraktijk ook even time out zult nemen bij een lastig dilemma en creatief gaat nadenken, of misschien wel de hulp van collega’s inroept om mee te denken over oplossingen. De kans op een goede oplossing is dan veel groter.

Verrijking

Dit meegemaakt te hebben, als deelnemer en later als trainingsleider in mijn eigen trainingen, is een ongelofelijke verrijking, die ik nog vaak hoop te beleven. Ik hoop dat deelnemers het ook zo ervaren. De geluiden zijn in elk geval positief.

Dus wil je in jouw organisatie ethisch gedrag bevorderen en onethisch gedrag voorkomen, dan leg ik graag eens aan jou persoonlijk uit wat de methode inhoudt. Je kunt sowieso voor jouw vraagstuk een gratis eerste advies krijgen, wist je dat? Vul hiervoor het formulier in op de website.

Een voorbeeld: hoe het toch nog goed kwam

Kun je je er nog niet veel bij voorstellen? Ik geef een voorbeeld. Zorgmedewerkers van een gemeente konden op hun jaarlijkse ontwikkeldag meedoen aan mijn workshop. Er tekenden wel dertig deelnemers in, maar er was iets misgegaan: mijn toegestuurde toelichting was verloren gegaan. Toen ik de aanwezigen vertelde dat ik met rollenspelen werkte, zag ik sommigen wit wegtrekken. Een enkeling wilde zelfs het pand onmiddellijk verlaten. Ik heb haar, en ook de anderen, zo goed mogelijk gerustgesteld. Het werd niet eng of spannend. En kijken mocht ook.

Het belangrijkste was dat de deelnemers samen aan de slag zouden gaan met vraagstukken uit hun werkpraktijk, en dat lukte. Uiteindelijk deed iedereen fantastisch mee. Vier groepjes kozen elk een ervaring die niet bevredigend was afgelopen en speelden die na. De andere groepen keken daarbij toe en konden inspringen om de afloop een andere kant op te sturen. Het werd een enerverende en leerzame middag, onvergetelijk voor mij, en ik vermoed voor velen met mij. De groep kwam tot nieuwe mogelijkheden om te reageren in een moeilijke situatie. Ze leerden van zichzelf en van elkaar.

Ik gun jou die ervaring ook. Doe je een keer mee?


Zo krijg je meer ethisch leiderschap in jouw organisatie

Hoe zit het met ethisch leiderschap in jouw organisatie? Lukt het jou om dat vorm te geven? Als je wil dat leidinggevenden actief meedoen met het ethischer maken van je organisatie, biedt hun dan een masterclass op niveau aan, zodat ze hun schaarse tijd goed besteden aan zaken die er echt toe doen. Dit is stap 7 van de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf.

Op maat

Belangrijk is dat je kijkt naar wat de leidinggevenden in jouw organisatie nodig hebben, zodat je een aanbod op maat kunt doen. Spreek met hen en vraag wat zij zelf nodig denken te hebben om hun leiderschap te verbeteren. Het klinkt zo logisch, maar pas op: dit vooronderzoekje wordt maar al te vaak overgeslagen. Doe je het wel, dan zul je waardering oogsten en betrokkenheid scheppen.

Voorbeelden

Afhankelijk van de uitkomst van je vooronderzoekje, kun je bijvoorbeeld dit soort workshops of cursusmodules organiseren:

  • Morele Moed: ethische dilemma’s uit eigen ervaring naspelen en ervaren welke actie of reactie werkt
  • Moreel beraad: ethisch vraagstuk uitdiepen door met elkaar te praten en samen na te denken
  • Filosofen: achtergronden van de ethiek aan de hand van de belangrijkste filosofische stromingen
  • Ethiek op de werkvloer: ethische vraagstukken op de werkvloer herkennen, behandelen en bespreekbaar maken
  • Model voor ethisch handelen: een methode om een voorgenomen bedrijfsactiviteiten ethisch te toetsen
  • Van ethiek naar MVO: samen ontdekken hoe een ethisch geïnspireerde bedrijfsidentiteit vraagt om bepaalde MVO-thema’s

Buitenkans: deze workshop komt er nu aan

Wil je kennismaken met een aantal van deze methoden? Dan doet zich nu een buitenkans voor. Op maandag 16 april van 13.00 tot 17.00 uur geef ik een workshop Morele Moed bij het Bureau voor Overheidscommunicatie met open inschrijving. De locatie is dichtbij het station van Amersfoort, zodat je ook nog ethisch kunt reizen. Iedereen die interesse heeft is welkom. De toegang is € 40,-.

Wat kun je verwachten? Je leert in het kort hoe je ethische dilemma’s in jouw werkomgeving kunt herkennen en krijgt handreikingen om ze aan te pakken. Ook krijg je een voorproefje van de praktische werkvorm Morele Moed, een soort rollenspel, maar dan leuker. Je komt versterkt in je leiderschap uit deze workshop, en met meer kennis van mogelijkheden om je organisatie te verbeteren op ethiek- en MVO-gebied.

Kom je ook? Aanmelden kan via www.bvoverheidscommunicatie.nl/workshop-morele-moed.

Wil je meer weten over de workshop of heb je andere vragen? Je weet me te vinden!


Maatschappelijk verantwoord communiceren

Van bedrijfscode of MVO-beleid naar uitvoering

Heb je al een bedrijfscode en/of MVO-beleid? Dan ben je als organisatie op de goede weg. Maar pas op: als het hierbij blijft, ben je nog geen ethische organisatie. Een concrete vertaling naar de uitvoering is nodig (stap 6 van de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf). Hoe pak je dat aan?

Dit zijn mijn aanbevelingen:

1. Vorm een werkgroep van medewerkers die hiermee aan de slag gaan onder leiding van een bevlogen begeleider. Nodig daarvoor een aantal mensen uit van wie je weet dat zij hart hebben voor het onderwerp. Gevraagd worden is immers altijd aantrekkelijker dan jezelf aanmelden!

2. Kijk welke afdelingen en niveaus (uitvoerenden, leidinggevenden, managers) nog niet vertegenwoordigd zijn en vraag na wie van hen tot de werkgroep toe willen treden.

3. Doe een oproep om de werkgroep eventueel nog aan te vullen. Sla deze stap niet over! Iedereen heeft dan de kans gekregen mee te doen én iedereen is meteen op de hoogte van wat er gaande is. Wijs liever geen medewerkers af die zich enthousiast aanmelden. Begin eventueel met een iets te grote groep. Er vallen altijd deelnemers af.

4. Neem ook een communicatiemedewerker op in de groep. Deze kan ervoor zorgen dat de communicatie over het project goed verloopt.

5. Start met het organiseren van bijeenkomsten waarin onderdelen van de bedrijfscode of het MVO-beleid worden besproken en vertaald naar de praktijk. Wat is er nodig om dit te implementeren, om collega’s erover te laten nadenken, hun gedrag te doen veranderen (als dat nodig is), etc.?

6. Net als een kwaliteitskring brengen de deelnemers ook ideeën mee uit hun omgeving. Ze stellen zich op als ambassadeurs van het traject naar een super-ethische organisatie, en zijn als zodanig ook zichtbaar. Ook hier speelt communicatie een belangrijke rol. Denk aan interviews en (kleine) evenementen.

7. En dan de allerbelangrijkste: zorg dat de bijeenkomsten van een hoge kwaliteit zijn, met doelgerichte werkvormen en momenten van inspiratie en flow. Alleen dan zal er een uitstraling van uitgaan die doel treft in de organisatie. Ook voorkom je dat het initiatief inzakt en uitgaat als een nachtkaars.

8. Tot slot: de begeleider bewaakt dat actiepunten ook werkelijk uitgevoerd worden. Deze kunnen variëren van een extra prullenbak tot en met het ontwikkelen van een strategie voor het bevorderen van diversiteit in de hele organisatie.

Maatschappelijk verantwoord communiceren

Nu al inspiratie opdoen? Download mijn gratis e-boek Maatschappelijk Verantwoord Communiceren en kijk hoe je communicatie toepast bij de transitie naar jouw super-ethisch bedrijf.