uitgelicht
Dierenzaken: blinde vlek van bedrijven
Dit is een bijzondere tijd, op meerdere manieren. Ik hoop dat je gezond bent en dat je je werk met voldoening kunt blijven doen.
Proefschrift
Voor mij is het een extra bijzondere tijd omdat ik op 8 oktober mijn proefschrift mocht verdedigen, met de titel: Animal Business, The ethical responsibility of companies towards animals. Via deze link download je meteen de gratis PDF versie.
De gedrukte versie (Engelstalig) kun je aanschaffen via Managementboek.
Ook is inmiddels het Nederlandse boek op de markt: Dierenzaken, Blinde vlek van bedrijven.
Dit boek is gebaseerd op mijn proefschrift en is bedoeld voor een breder, niet-wetenschappelijk publiek. Ook dat boek staat op Managementboek.
In mijn proefschrift betoog ik:
• dat bedrijven een ethische verantwoordelijkheid jegens dieren hebben;
• dat de aandacht hiervoor nihil is bij de helft van de grootste multinationals;
• dat managers in bedrijven hierin verbetering kunnen brengen via leiderschap, samenwerking en het stimuleren van interne en externe communicatie;
• dat dierethiek een plek verdient in de bedrijfsethiek en de bedrijfspraktijk (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen).
People, Planet, Prosperity?
Het is een belangrijk onderwerp. Je ziet bijvoorbeeld dat bedrijven die expliciet ethisch ondernemen en doen aan MVO, de drieslag People, Planet, Profit gebruiken. Maar waar zijn de dieren dan? Doen die er niet toe? Soms lijkt het van niet, terwijl alle bedrijven direct of indirect impact hebben op dieren. Denk maar aan bedrijfskantines waar eten verkocht wordt, of vervoer van allerlei goederen over de oceanen en rivieren met impact op dieren. En hoe bestrijd je als bedrijf overlast van dieren? Ook dat is een vraag waarbij dierenwelzijn mee zou moeten tellen. Dit alles geldt trouwens ook voor non-profitorganisaties.
Inmiddels heeft de bedenker van 3P al een aanpassing gedaan en proclameert hij nu Prosperity als derde P. Welvaart is daarvoor een wat erg op financiën gerichte vertaling. Het wil zeggen dat het goed gaat met iedereen. Ook met de dieren?
Dankbaar
Negen jaar geleden ging ik op zoek naar een hoogleraar die mijn onderzoek naar dit onderwerp wilde begeleiden. Dat werd Muel Kaptein, hoogleraar bedrijfsethiek aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Later is Franck Meijboom, universitair hoofddocent aan de Universiteit Utrecht, toegevoegd als co-promotor. Mede door hun uitstekende begeleiding ben ik tot dit resultaat gekomen. Ik ben mijn begeleiders en iedereen die mij geholpen heeft met grote of kleine zaken dankbaar.
Het waren plezierige, maar ook zware jaren, en nu ligt het proefschrift er dan. Ik ben trots dat ik de tegenslagen heb weten te overwinnen en kijk nu heel erg uit naar mogelijkheden om over het onderwerp te spreken en te schrijven. Maar ook om bedrijven te begeleiden bij het versterken van hun ethische houding ten opzichte van dieren. Wil je hier meer over weten? Neem dan contact op.
Zie ik je op LinkedIn?
Binnenkort stap ik met deze nieuwsbrief over naar een LinkedIn-nieuwsbrief. Dat kan ik echter pas doen als die optie in mijn profiel is verschenen. LinkedIn heeft er (heel slim) voor gekozen deze traag uit te breiden onder de profielen. Uit hoofde van privacy zal ik jouw adres niet zomaar overnemen op de nieuwe verzendlijst. Maar als je mij volgt op LinkedIn, zal ik je een uitnodiging sturen.
Tot gauw en blijf gezond!
Ethiek in tijden van crisis
Een ethicus is ook maar
een mens. Als men mij vraagt hoe ik als ethicus tegen de huidige, wereldwijde crisis
aankijk, is mijn eerste reactie die van een medemens.
Ik voel verdriet om de vele doden en hun nabestaanden. Ik voel me onbehagelijk omdat de wereld op zijn kop staat. Ik voel mee met enkele mensen om me heen die dromen in duigen zien vallen: grootse muziekoptredens, uitdagende sportevenementen, boeiende banen, interessante reizen. Ik ben een klein beetje bezorgd over mijn oude moeder, die echter gezond in haar huis leeft en gelukkig enorm goed alleen kan zijn.
Dat mijn fietsvakantie naar mijn zoon in Engeland niet doorgaat, doet nog het minste zeer, maar toch wel een beetje.
Voor ethische reflectie op hoe het zo ver gekomen is en hoe het anders moet is het misschien nog wat vroeg. Toch kan de ethiek ons nu al helpen.
Sta stil bij de
gevolgen voor iedereen
De gevolgenethiek zegt
ons: sta bij alles wat je doet stil bij de gevolgen voor iedereen. Leef jij
niet hygiënisch, dan kan dat grote gevolgen hebben voor anderen. Ik denk dat we
dat zo onderhand wel weten. Toch lees ik dat in sommige landen met besmettingen
nog grote evenementen plaatsvinden. Mensen: als je regering niet daadkrachtig
is, wees het dan zelf! Neem je eigen verantwoordelijkheid. Volgens de
gevolgenethiek ben je verantwoordelijk voor alle gevolgen van je
handelen.
Kies ervoor om je aan
de regels te houden
Dan is er de
plichtsethiek. Die zegt eigenlijk hetzelfde, maar op een andere manier: de mens
is een rationeel en autonoom wezen dat zelf kan besluiten om zich aan bepaalde
regels te houden die getuigen van respect voor de autonomie van andere
rationele wezens. Die vrije wil noopt ons juist om die keuzes te maken, omdat
het kan. En wat is de beste manier om de ander te respecteren: niemand
besmetten en dus hygiënisch leven. Dat wil je toch zelf als je een beetje
gezond verstand hebt? Jij hebt daar geen politiecontrole voor nodig.
Wees een goed mens met
een mooi karakter
Een andere, veel oudere
ethische filosofie is de deugdethiek. Deze leert ons een goed mens te zijn, met
een mooi karakter. Dat karakter bestaat uit allerlei gematigde
karaktereigenschappen. Wees vrijgevig, maar geef niet de laatste draad aan je
lichaam weg. Wees dapper, maar niet zo dapper dat je de coronadreiging
trotseert. Wees vriendelijk, maar niet zo vriendelijk dat je handen gaat
schudden. Enzovoort. Wie nu een mooi karakter laat zien is degene de in de
supermarkten nog wat te eten overlaat voor anderen. Het zijn die mensen die
berichtjes rondsturen om te laten weten dat ze mensen in nood kunnen helpen.
Degenen die boodschappen op de stoep zetten bij mensen die echt niet naar
buiten kunnen.
Zorg voor je naasten
en het komt goed
Tot slot pak ik de
zorgethiek erbij. Normaal is dit niet mijn favoriete benadering. Zij zegt: we
voelen een sterkere drang om te zorgen voor degenen die ons nabij zijn dan voor
degenen die ver van ons af staan, letterlijk of figuurlijk. De gevolgenethicus
in mij vindt dat maar niks. Want waarom zou de honger van mijn kind erger zijn
dan de honger van een kind in Afghanistan? Ik ervaar de honger van mijn kind
wel als erger, maar nuchter bekeken is die voor beide kinderen even erg.
Zorgethiek kan leiden tot discriminatie. Maar voor nu, ach, laat ons niet
moeilijk doen en elke ethiek omarmen. We mogen toch nergens heen, dus laten we
onze zorgzaamheid voor onze naasten koesteren. Als iedereen dat doet door juist
even van elkaar af te blijven, hebben degenen veraf er ook baat bij.
Blijf kritisch
Je hebt een tijdje niets van me gehoord. Er is intussen veel gebeurd, en daaruit komen wat tips naar voren waar je hopelijk wat aan hebt.
Ethisch taalgebruik
Zo schreef ik voor de mensen die met proefdieren werken een artikel over ethisch taalgebruik en framing. Het is een aanzet tot bewustwording voor personen die hier nog niet zo mee bezig zijn. Lees het eens en ga bij jezelf na wat de impact van taalgebruik in jouw werkomgeving is en wat daarin beter kan.
Blijf kritisch
Ruim vijf jaar geleden kreeg ik een opdracht waarin mijn kennis en kunde op het gebied van organisatie-ethiek, dierethiek en communicatie perfect bij elkaar kwamen: een communicatiestrategie opzetten, inrichten en uitvoeren voor de pas opgerichte Instantie voor Dierenwelzijn Utrecht. Ik ben nog steeds betrokken bij dit werk, en sindsdien nemen mijn opdrachten, functies en rollen in dit werkgebied toe. Zo werd ik lid werd van het Nationaal Comité advies dierproevenbeleid. Ik kan nu nog meer betekenen op het gebied van dierethiek. Uiteraard brengt dat morele dilemma’s met zich mee. Ik stel me daarbij telkens opnieuw de vraag: doe ik op deze manier zoveel mogelijk goed en draag ik met mijn competenties optimaal bij? Op grond van mijn ervaring kan ik je dit meegeven: blijf altijd kritisch op wat je doet en ga commentaar niet uit de weg. Dit helpt mij om scherp te blijven.
Verhuisd!
Tot slot: ik ben met Ethisch Bedrijf en al verhuisd naar Rotterdam. Om het reizen wat te beperken wil ik mijn netwerk en opdrachtgevers wat meer aan de westkant van het land zoeken. Heb jij tips voor mij? Laat het me weten. Ik neem graag advieswerk aan op het gebied van organisatie- en bedrijfsethiek, duurzaamheid, MVO of dierethiek.
Ooit las ik een gedicht van Kees Adolfsen dat precies uitdrukt waarom ik me goed voel in hoogbouw. Ik snap dat veel mensen, juist ook degenen die ‘groen’ leven, buiten en op de grond willen wonen. Toch past deze plek in mijn duurzame levensstijl: dicht bij openbaar vervoer, met veel licht en zon.
Hemelhuizen VI
Als je hoog woont, met ramen als muren
is je uitzicht zó vrij
dat het lijkt of het lukt
om je horizon over te kijken.
Als je hoog woont, met bomen als buren
is de hemel dichtbij.
Op die hoogte hoef je
je handen maar uit te steken
om de sluier van wolken desnoods
eigenhandig te breken,
en een glimp op te vangen
van bewegingen groter dan jij.
Op die hoogte nodigt het uitzicht
zichzelf bij je binnen.
Wat buiten je deur was
wordt deel van je interieur
En zelfs het verblijf waar je bent
met je ogen gesloten
begint zich te vullen met ruimte,
met licht en met kleur.
Keer je binnenstebuiten,
laat het buitenste binnen, dan bloei je.
Dan uit zich je inzicht in uitzicht.
Je leeft om te groeien.
Ik wens je heerlijke feestdagen en een mooi 2020.