Geen categorie
Hoe je na hard werken kunt oogsten
Je hebt perioden van zaaien en van oogsten. Momenteel is het bij mij volop zomerse oogsttijd. Op 1 juli rondde ik de korte opleiding af: Integriteitsmanagement, bij de Stichting Stimuleringskader Integere Organisatie in samenwerking met Nyenrode Business University. Stichtingsvoorzitter mr. Arthur Docters van Leeuwen reikte de certificaten uit aan het klasje van tien.
Het was bijzonder nuttig om te leren over een systeem dat aandacht besteedt aan alle aspecten van integriteit in organisaties. Het is zo grondig, dat het vooral geschikt is voor grote organisaties, tot en met certificering aan toe, maar je kunt het ook gebruiken ter inspiratie.
Van elkaar leren
Als eindopdracht onderzocht ik hoe mijn 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf en het SIO-kader van elkaar kunnen leren, wetende dat integriteit en ethiek heel dicht tegen elkaar aan liggen.
In het kort: ik kan nog wat meer architectuur van integriteit toevoegen, zoals structureel integriteitsoverleg of moreel beraad met externe stakeholders. Andersom kan SIO misschien leren van de manier waarop ik in de eerste vier stappen uitga van de identiteit en positie van de organisatie. Ik haak zoveel mogelijk aan bij wat er al is. Bij die vier stappen heb ik video’s gemaakt die te bekijken zijn op mijn website.
Dit is maar een voorbeeld. Ik heb uiteraard nog heel veel meer geleerd, wat ik zal toepassen in mijn werk.
Ethisch omgaan met dieren in de voedselindustrie
Nog meer oogst: mijn wetenschappelijk werk wordt steeds meer gezien en gewaardeerd. In Food Ethics verscheen een artikel dat ik samen met dr. Floryt van Wesel schreef, over de manieren waarop managers in de voedselindustrie kunnen werken aan een ethische omgang met dieren. Als je het lastig vindt dit te lezen, heb dan even geduld. Het komt eind dit jaar in mijn proefschrift te staan, waarvan ik tevens een Nederlandstalige publieksversie maak met de titel Dierenzaken.
Ik heb deze zomer dus vooral veel schrijfwerk. En ik zal als ethicus toetreden tot het Nationaal Comité advies dierproevenbeleid, waarin ik me met hart en ziel zal inzetten voor meer proefdiervrije onderzoeksmethoden, een werkveld waarin ik al een aantal jaren meedraai.
Wat ik je wil meegeven: investeren is echt de moeite waard. Blijf leren, uit papieren of digitale boeken, in opleidingen, van elkaar. Daarnaast is een pauze nemen van al die kennis en kunde natuurlijk ook heel vruchtbaar. Juist als je niets doet, kom je vaak op de beste ideeën.
Wat doe jij deze zomer? Leren, lezen, niksen? Ik wens je in elk geval een goede zomer.
6 redenen voor onethisch gedrag (en hoe je toch goed doet)
Ik heb een diepe wens. Die wens is dat er tenminste één bedrijf of non-profitorganisatie mij laat weten: ja, wij zijn al bij Stap 10 van de in 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf. Ben jij diegene die dat kan zeggen? Stuur me een mailtje! Maar vooral: hartelijk gefeliciteerd!
Je werkt in een super-ethische organisatie en draagt dat nog uit ook! Nu is het de kunst om dit niveau te behouden. Want “ethiek is een spier, die moet je oefenen” (Jonathan Safran Foer). Er zijn namelijk allerlei psychologische mechanismen die ons weerhouden om het goede te doen, zoals de volgende gedachten*:
• Ik ben niet verantwoordelijk. Die ander gaf opdracht / voerde uit / hield me niet tegen. (Denial of responsibility)
• Ik doe niemand kwaad. Ik zou niet weten wie ik hiermee benadeel. (Denial of injury)
• Ik ben niet begonnen. De ander deed iets fout en toen moest ik wel. (Denial of the victim)
• Ik hoef me niet te houden aan de normen van anderen. Jouw normen zijn niet goed, je zit zelf fout. (Condemnation of the condemners)
• Ik ben niet de enige. Iedereen doet het. Dan moet je die anderen ook / eerst aanpakken. (Everyone else is doing it)
• Ik heb het recht. Die regel is voor anderen. Ik mag afwijken als baas / leider / iemand die al zo goed bezig is. (Entitlement)
*Bron: Joseph Heath: Morality, Competition and the Firm (2014)
Dat kan dus nog lastig worden. Maar gelukkig zijn er ook een heleboel methoden bedacht om een ethische houding en ethisch gedrag te onderhouden, zoals de Moraal Beraad, het Utrechts Stappenplan, Het Markkula-model of de training Morele Moed. Ik vertel er met plezier meer over. Als je op zoek gaat met deze termen kun je overigens al veel vinden.
Kortom: ik kom graag in contact met nieuwe klanten, maar minstens zo belangrijk voor mij is dat organisaties ethischer worden, met of zonder mij. Ik hoop dat jij ook je steentje bijdraagt.
Een goede start van het werkseizoen!
Hoe MVO-managers communicatie slimmer kunnen inzetten
Onlangs was ik in Wenen op congres. Ik doe aan omdenken, dus ik het was me gelukt het vliegtuig te vermijden en het congresbezoek in te bouwen in een trein- en fietsvakantie. Na een week fietsen langs de Donau kwam ik aan op de congreslocatie in het hart van de stad.
Positieve beweging
Mijn presentatie ging over hoe MVO-managers communicatie kunnen inzetten om positieve bewegingen in een organisatie te bevorderen. Ik heb samen met Floryt van Wesel onderzoek gedaan naar het bevorderen van dierenwelzijn in de voedselproductie en daar een communicatiemodel voor ontwikkeld. De resultaten zijn waarschijnlijk ook toe te passen op andere MVO-onderwerpen en productieketens.
Connecting parties for change
De belangrijkste conclusie: het is van belang dat je als MVO-manager niet alleen communiceert met allerlei partijen in en buiten de organisatie, maar er ook voor zorgt dat die partijen met elkáár communiceren. Wie die partijen zijn? Bijvoorbeeld: medewerkers, afdelingen als marketing en reputatiemanagement, het hoger management, dierenwelzijnsorganisaties, overheden, bedrijven in de keten, consumenten en het brede publiek. De titel van de presentatie was dan ook: Connecting parties for change.
Voorbeelden
Tijdens de interviews van het onderzoek hoorden we mooie voorbeelden van hoe de MVO-manager anderen met elkaar kan laten communiceren. Denk aan: veehouders stimuleren mee te doen aan Open Boerderijdagen of met de marketingafdeling bespreken hoe het dierenwelzijn te presenteren op de verpakking van de producten. Een enkeling had een game laten ontwikkelen om medewerkers inzicht te geven in de keuzes die gemaakt moeten worden bij MVO.
Tips
Ik maak mijn presentaties altijd zo praktisch mogelijk, dus ik eindigde met 5 concrete tips die voortkomen uit onze wetenschappelijke conclusies:
1. Zorg allereerst dat er een manager is die verantwoordelijk is voor het onderwerp (dierenwelzijn, kinderarbeid, etc.).
2. Gebruik het model uit ons onderzoek om te communiceren met alle relevante partijen en zorg dat zij ook met elkáár communiceren.
3. Maak het onderwerp een volwaardig onderdeel van de bestaande MVO-communicatie via de gebruikelijke kanalen.
4. Versterk de communicatie door persoonlijke contacten en waar dat niet mogelijk is door storytelling op video.
5. Voeg nieuwe kanalen toe (apps, games, augmented reality, etc.).
Communicatie stimuleert actie
Stap 9 van de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf gaat ook over communicatie. Ben je in je organisatie op een aantal vlakken goed bezig? Communiceer daar dan over, intern en extern. Goed voorbeeld doet goed volgen. Heb je daar wat handvatten bij nodig, kijk dan nog eens in mijn e-boek Maatschappelijk Verantwoord Communiceren. En als ik meer kan doen, weet je me te vinden.
Hoe train je medewerkers in morele moed?
De training Morele Moed (stap 8 in de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf) kreeg enkele jaren geleden vorm, na een bijzondere ontmoeting met de Amerikaanse filosoof Susan Stocker.
Zij is gespecialiseerd in trainingen moreel handelen in de medische sector en leerde mij de methode Moral Agency Theater, waar ik later mijn training Morele Moed op zou baseren. Het idee achter deze methode is dat het in rollenspelen oefenen met het oplossen van ethische dilemma’s maakt dat je hetzelfde goede gedrag, waar soms veel moed voor nodig is, ook gemakkelijker zult vertonen bij dilemma’s in de toekomst.
Train de trainer
Om een goede trainingsleider te worden, moest ik uiteraard eerst zelf getraind worden. Omdat we niet als team, maar als vreemden de training in gingen, begonnen we met een aantal oefeningen om een sfeer van vertrouwen te scheppen. Al snel was de sfeer prettig en zelfs een beetje lacherig. Toen kwam het serieuze werk. Ik kan de casussen die de deelnemers meebrachten natuurlijk niet navertellen – dat zou niet ethisch zijn – maar ze waren stuk voor stuk indrukwekkend. Ik was om.
Weerbaar
Het meest indrukwekkende was dat de methode direct hielp om samen verder te komen met oplossingen voor iets wat onoplosbaar leek. Want wat moet je als je klem komt te zitten tussen de regels en de behoefte van een cliënt, of tussen de eisen van een leverancier en een afnemer? In een proces van gezamenlijke creativiteit kwamen we tot oplossingen die we vooraf niet hadden kunnen bedenken. Deze ervaring maakt weerbaarder, zodat je in je werkpraktijk ook even time out zult nemen bij een lastig dilemma en creatief gaat nadenken, of misschien wel de hulp van collega’s inroept om mee te denken over oplossingen. De kans op een goede oplossing is dan veel groter.
Verrijking
Dit meegemaakt te hebben, als deelnemer en later als trainingsleider in mijn eigen trainingen, is een ongelofelijke verrijking, die ik nog vaak hoop te beleven. Ik hoop dat deelnemers het ook zo ervaren. De geluiden zijn in elk geval positief.
Dus wil je in jouw organisatie ethisch gedrag bevorderen en onethisch gedrag voorkomen, dan leg ik graag eens aan jou persoonlijk uit wat de methode inhoudt. Je kunt sowieso voor jouw vraagstuk een gratis eerste advies krijgen, wist je dat? Vul hiervoor het formulier in op de website.
Een voorbeeld: hoe het toch nog goed kwam
Kun je je er nog niet veel bij voorstellen? Ik geef een voorbeeld. Zorgmedewerkers van een gemeente konden op hun jaarlijkse ontwikkeldag meedoen aan mijn workshop. Er tekenden wel dertig deelnemers in, maar er was iets misgegaan: mijn toegestuurde toelichting was verloren gegaan. Toen ik de aanwezigen vertelde dat ik met rollenspelen werkte, zag ik sommigen wit wegtrekken. Een enkeling wilde zelfs het pand onmiddellijk verlaten. Ik heb haar, en ook de anderen, zo goed mogelijk gerustgesteld. Het werd niet eng of spannend. En kijken mocht ook.
Het belangrijkste was dat de deelnemers samen aan de slag zouden gaan met vraagstukken uit hun werkpraktijk, en dat lukte. Uiteindelijk deed iedereen fantastisch mee. Vier groepjes kozen elk een ervaring die niet bevredigend was afgelopen en speelden die na. De andere groepen keken daarbij toe en konden inspringen om de afloop een andere kant op te sturen. Het werd een enerverende en leerzame middag, onvergetelijk voor mij, en ik vermoed voor velen met mij. De groep kwam tot nieuwe mogelijkheden om te reageren in een moeilijke situatie. Ze leerden van zichzelf en van elkaar.
Ik gun jou die ervaring ook. Doe je een keer mee?
Zo krijg je meer ethisch leiderschap in jouw organisatie
Hoe zit het met ethisch leiderschap in jouw organisatie? Lukt het jou om dat vorm te geven? Als je wil dat leidinggevenden actief meedoen met het ethischer maken van je organisatie, biedt hun dan een masterclass op niveau aan, zodat ze hun schaarse tijd goed besteden aan zaken die er echt toe doen. Dit is stap 7 van de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf.
Op maat
Belangrijk is dat je kijkt naar wat de leidinggevenden in jouw organisatie nodig hebben, zodat je een aanbod op maat kunt doen. Spreek met hen en vraag wat zij zelf nodig denken te hebben om hun leiderschap te verbeteren. Het klinkt zo logisch, maar pas op: dit vooronderzoekje wordt maar al te vaak overgeslagen. Doe je het wel, dan zul je waardering oogsten en betrokkenheid scheppen.
Voorbeelden
Afhankelijk van de uitkomst van je vooronderzoekje, kun je bijvoorbeeld dit soort workshops of cursusmodules organiseren:
- Morele Moed: ethische dilemma’s uit eigen ervaring naspelen en ervaren welke actie of reactie werkt
- Moreel beraad: ethisch vraagstuk uitdiepen door met elkaar te praten en samen na te denken
- Filosofen: achtergronden van de ethiek aan de hand van de belangrijkste filosofische stromingen
- Ethiek op de werkvloer: ethische vraagstukken op de werkvloer herkennen, behandelen en bespreekbaar maken
- Model voor ethisch handelen: een methode om een voorgenomen bedrijfsactiviteiten ethisch te toetsen
- Van ethiek naar MVO: samen ontdekken hoe een ethisch geïnspireerde bedrijfsidentiteit vraagt om bepaalde MVO-thema’s
Buitenkans: deze workshop komt er nu aan
Wil je kennismaken met een aantal van deze methoden? Dan doet zich nu een buitenkans voor. Op maandag 16 april van 13.00 tot 17.00 uur geef ik een workshop Morele Moed bij het Bureau voor Overheidscommunicatie met open inschrijving. De locatie is dichtbij het station van Amersfoort, zodat je ook nog ethisch kunt reizen. Iedereen die interesse heeft is welkom. De toegang is € 40,-.
Wat kun je verwachten? Je leert in het kort hoe je ethische dilemma’s in jouw werkomgeving kunt herkennen en krijgt handreikingen om ze aan te pakken. Ook krijg je een voorproefje van de praktische werkvorm Morele Moed, een soort rollenspel, maar dan leuker. Je komt versterkt in je leiderschap uit deze workshop, en met meer kennis van mogelijkheden om je organisatie te verbeteren op ethiek- en MVO-gebied.
Kom je ook? Aanmelden kan via www.bvoverheidscommunicatie.nl/workshop-morele-moed.
Wil je meer weten over de workshop of heb je andere vragen? Je weet me te vinden!
Van bedrijfscode of MVO-beleid naar uitvoering
Heb je al een bedrijfscode en/of MVO-beleid? Dan ben je als organisatie op de goede weg. Maar pas op: als het hierbij blijft, ben je nog geen ethische organisatie. Een concrete vertaling naar de uitvoering is nodig (stap 6 van de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf). Hoe pak je dat aan?
Dit zijn mijn aanbevelingen:
1. Vorm een werkgroep van medewerkers die hiermee aan de slag gaan onder leiding van een bevlogen begeleider. Nodig daarvoor een aantal mensen uit van wie je weet dat zij hart hebben voor het onderwerp. Gevraagd worden is immers altijd aantrekkelijker dan jezelf aanmelden!
2. Kijk welke afdelingen en niveaus (uitvoerenden, leidinggevenden, managers) nog niet vertegenwoordigd zijn en vraag na wie van hen tot de werkgroep toe willen treden.
3. Doe een oproep om de werkgroep eventueel nog aan te vullen. Sla deze stap niet over! Iedereen heeft dan de kans gekregen mee te doen én iedereen is meteen op de hoogte van wat er gaande is. Wijs liever geen medewerkers af die zich enthousiast aanmelden. Begin eventueel met een iets te grote groep. Er vallen altijd deelnemers af.
4. Neem ook een communicatiemedewerker op in de groep. Deze kan ervoor zorgen dat de communicatie over het project goed verloopt.
5. Start met het organiseren van bijeenkomsten waarin onderdelen van de bedrijfscode of het MVO-beleid worden besproken en vertaald naar de praktijk. Wat is er nodig om dit te implementeren, om collega’s erover te laten nadenken, hun gedrag te doen veranderen (als dat nodig is), etc.?
6. Net als een kwaliteitskring brengen de deelnemers ook ideeën mee uit hun omgeving. Ze stellen zich op als ambassadeurs van het traject naar een super-ethische organisatie, en zijn als zodanig ook zichtbaar. Ook hier speelt communicatie een belangrijke rol. Denk aan interviews en (kleine) evenementen.
7. En dan de allerbelangrijkste: zorg dat de bijeenkomsten van een hoge kwaliteit zijn, met doelgerichte werkvormen en momenten van inspiratie en flow. Alleen dan zal er een uitstraling van uitgaan die doel treft in de organisatie. Ook voorkom je dat het initiatief inzakt en uitgaat als een nachtkaars.
8. Tot slot: de begeleider bewaakt dat actiepunten ook werkelijk uitgevoerd worden. Deze kunnen variëren van een extra prullenbak tot en met het ontwikkelen van een strategie voor het bevorderen van diversiteit in de hele organisatie.
Nu al inspiratie opdoen? Download mijn gratis e-boek Maatschappelijk Verantwoord Communiceren en kijk hoe je communicatie toepast bij de transitie naar jouw super-ethisch bedrijf.
Waarom MVO en ethiek bij elkaar horen
Bijna twee jaar geleden vertelde ik tijdens een bijeenkomst van MVO-Nederland over mijn bedrijf, en hoe ethiek verbonden is met MVO. Dat was nieuw voor mijn gesprekspartner, en ik krijg wel vaker verbaasde reacties. Ethiek in organisaties wordt gezien als integriteit, niet corrupt zijn, niet omkoopbaar zijn, terwijl MVO gekoppeld wordt aan duurzaamheid (planet) en goed zijn voor je medewerkers en je klanten (people).
Woorden
Laten we eens goed naar beide termen kijken. Ethiek betekent: reflectie op goed en kwaad. Ethisch handelen is: het intrinsiek goede doen. In Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen zit de term “verantwoord”, wat per definitie ook een ethisch concept is. Verantwoord handelen is óók het goede doen. Van Dale geeft als betekenis: “te verantwoorden”. Dus wat is het verschil? Dit lijkt misschien wat kort door de bocht, maar ook filosofisch doorredenerend kom ik tot dezelfde conclusie.
Zit het verschil dan in het maatschappelijke? Ook niet. Want bij MVO is de maatschappij alles om je heen, inclusief bijvoorbeeld de natuur en het milieu. En dat geldt ook voor de ethiek. Ik verdedig het samenbrengen van ethiek en MVO sinds lange tijd, en constateer nu met blijdschap dat MVO Nederland zich ook steeds meer met ethiek gaat bezighouden.
Welke invalshoek kiest jouw bedrijf?
Niettemin kun je als bedrijf je invalshoek kiezen. Ben je al bezig met MVO-beleid? Denk er dan eens over om ook een ethische code te formuleren, bij voorkeur samen met een aantal medewerkers, zodat de code direct op de praktijk geënt is. Een ethische code benadert het goede wat meer vanuit het gedrag van medewerkers en wat minder vanuit beleidskeuzes van de organisatie zelf.
Heb je al een ethische code? Denk dan eens over MVO-beleid. Dan is je invalshoek meer de maatschappelijk verantwoorde keuzes die de organisatie als geheel maakt. Ook dit kan in samenwerking met de medewerkers. Als het goed is, sluiten beide naadloos op elkaar aan. Je kunt immers niet van medewerkers verwachten dat ze hun best doen de klant een plezierige dag te bezorgen als het bedrijf als geheel de wensen van de klant niet serieus neemt.
Platform Integriteit & Bedrijfsethiek
Als klap op de vuurpijl werd dit jaar het Platform Integriteit & Bedrijfsethiek opgericht, door onder anderen Willem Lageweg, de voormalig directeur van MVO Nederland. Ook hij ziet een sterk verband tussen beide begrippen. Dus ik voel me bij dit platform helemaal thuis.
Goede voornemens?
Geen beter moment dan de jaarwisseling om plannen te maken op ethisch vlak voor jouw bedrijf of het bedrijf waarin je werkt. Dus neem nu stap 5 in de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf.
Zo implementeer je ethische kernwaarden, visie en missie
Maak jij ook zulke mooie dingen mee dit najaar? Ik wel! Er was de start van het Platform Integriteit & Bedrijfsethiek, waar ik bij betrokken ben. Ten tweede werd de cultuur van openheid en vertrouwen die we bij twee Nederlandse instellingen hebben bewerkstelligd door een buitenlandse universiteit aangemerkt als ‘best practice’.
De basis voor die openheid is stap 4 in de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf: hoe zorg je dat je ethische kernwaarden, je visie en je missie in de hele organisatie gaan leven? Ik gebruik daarbij een strategisch plan voor interne communicatie dat bestaat uit 4 fasen:
- Identiteit
- Positionering
- Strategie
- Actie
Identiteit
Als je bij stap 4 bent, heb je de identiteit van je organisatie al voor een groot deel bepaald. Je hebt kernwaarden, een visie en een missie. Je voegt enkel nog kort het organisatiedoel toe en de uitgangspunten die je hanteert in je interne communicatie (denk aan: eerlijk, tijdig, transparant, open, tweezijdig en begrijpelijk communiceren).
Positionering
Bepaal nu je interne positie als MVO-manager (of als afdeling die verantwoordelijk is voor ethische verandering), zoals een bedrijf zijn plaats bepaalt in de externe markt. Met wie ga je communiceren? Wat zijn hun behoeften die jij kunt vervullen met het bereiken van jouw eigen doelen? Denk ook creatief na over je ‘concurrentie’. Als het gaat om MVO of ethisch gedrag, komt de concurrentie niet van andere bedrijven, maar uit verschijnselen als onverschilligheid, onwetendheid, snelheid en verlangen.
Strategie
Nu formuleer je het interne communicatiedoel van het project en analyseer je kansen, risico’s en knelpunten. Op grond daarvan bepaal je hoe je de ethische identiteit van de organisatie intern gaat implementeren. Kies behalve voor zenden ook voor dialoog en het betrekken van mensen. Een opzet die goed kan werken, is die met interne ambassadeurs: medewerkers die al een sterke binding hebben met de vernieuwing en enthousiast zijn om die uit te dragen.
Actie
De laatste stap is het concreet maken van de strategie. Wie gaat wat doen en wanneer? Wat zijn daarbij de kernboodschap en de doelstelling? Wat krijgt prioriteit en wat moet wachten? En natuurlijk… de begroting. Maak ook een concrete planning en wijs een projectleider aan die de planning in de gaten houdt. Werk eventueel met scrum, een heel concrete methode om snel tot resultaat te komen.
Intern = extern?
Let op: ik ga hierboven enkel in op de interne communicatie. In het stappenplan komt de externe communicatie pas bij stap 9, als je intern alles goed voor elkaar hebt. Uiteraard kunnen beiden door elkaar lopen. Wat je intern doet, komt vaak ook al naar buiten via sociale media. Wees je daarvan bewust en denk vooruit.
Ik wens je veel moois toe!
Van kernwaarden naar unieke bedrijfsidentiteit
De vorige keren nam ik je mee naar stap 1 (MVO en ethiek) en stap 2 (kernwaarden) van de 10 stappen naar een super-ethisch bedrijf. Nu gaan we naar stap 3:
Er zijn in je organisatie kernwaarden vastgesteld, maar hoe kom je nu tot een onderscheidende identiteit, waarop je je profilering kunt baseren?
En hoe doe je dat integer, zonder window dressing?
De identiteit van jouw organisatie is de kern: wie ben je en waar sta je voor? Heb je eenmaal kernwaarden vastgesteld, dan geven die vorm aan de overige elementen van je identiteit. Je kunt deze elementen achterhalen door bij elk onderdeel de bijbehorende vraag te stellen.
- visie: hoe kijken wij naar ons vakgebied, onze sector?
- missie of 'purpose': waartoe bestaan wij?
- organisatiedoel: wat we willen bereiken?
- bedrijfscultuur: hoe willen we ons tonen en gedragen?
Zzp? Snel klaar!
Ben je éénpitter (zzp) dan heb je het relatief gemakkelijk. Misschien heb je de antwoorden al paraat. Toch is het goed om er dan met anderen over te gaan praten. Al pratende word je gedwongen om tot de kern te komen en je ideeën bondig en begrijpelijk samen te vatten. Je zal niet de eerste zijn die nog vóór de ander iets terugzegt, merkt dat er iets niet klopt in het verhaal, puur door het te vertellen. Maar sta ook open voor kritische vragen, en ga telkens weer na of je kernwaarden nog ten grondslag liggen aan alle onderdelen.
Tip: leg in 10 minuten uit aan een kennis of familielid hoe je kernwaarden zich verhouden tot je visie, je missie, je organisatiedoel en je bedrijfscultuur.
Een eigen voorbeeld
Eén van de kernwaarden van Ethisch Bedrijf is: duidelijkheid. Mijn visie op mijn vak is dat duidelijkheid veel goeds brengt. Als mensen weten hoe het zit, kunnen ze betere beslissingen nemen. Bij mijn missie of 'purpose' hoort dat ik die duidelijkheid ook wil bevorderen bij mijn klanten. Mijn doel is organisaties ethischer te maken, en daarbij werk ik met methoden die de duidelijkheid over de ethische positie van die organisaties bevorderen. Tot slot let ik erop dat ik zelf duidelijk ben en dat mijn website duidelijk is, zoals ook mijn blogs en berichten dat hopelijk zijn. Bij mij zal je niet vaak enorm grappige tussenkopjes aantreffen, eerder structurerende. Ik kan het niet helpen, zo ben ik! En gelukkig zijn er organisaties die juist dat nodig hebben. Pfff…
Dit is één aspect van mijn bedrijfsidentiteit in een notendop. Wil je meer weten over de identiteit van mijn bedrijf, kijk dan hier.
Bedrijf of organisatie
Maak je deel uit van een grotere organisatie, dan zal het onderzoek naar de identiteit wat grootser aangepakt moeten worden. Afhankelijk van het type en de omvang van de organisatie kun je allerlei vormen bedenken, van interviews tot ronde tafels, van kaartspelen tot workshops. Ik denk graag mee over wat in jouw situatie het beste gaat werken.
Tip: Betrek vanaf het begin medewerkers bij het proces. Een identiteit die van bovenaf wordt opgelegd wordt vaak niet 'geleefd' op de werkvloer, en daar prikt de klant zo doorheen. Bovendien krijg je meer invalshoeken, meer draagvlak en meer betrokkenheid.
Kan ik meedenken?
Vraag vrijblijvend een gratis adviesgesprek aan. Gewoon doen!
Ethiek een opgeheven vingertje?
Denk jij bij ethiek aan een opgeheven vingertje? Veel kans. Dat beeld kleeft eraan. Daarom deel ik met jou wat ik geleerd heb tijdens een lezing in een omgeving waar bedrijfsethiek heel normaal wordt gevonden: de Henk van Luijk-lezing.
Om te beginnen: het verschil tussen ethiek en MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) is verwaarloosbaar. Daar was ik al van overtuigd, maar ik voelde me gesteund toen ik hoorde dat professor Henk van Luijk, de grondlegger van de bedrijfsethiek in Nederland, ooit zei dat MVO de praktische uitwerking van bedrijfsethiek is. Hij kan het weten.
De waardengedreven organisatie
Nog meer viel er te leren van professor André Nijhof. Zijn lezing ging over de waardengedreven organisatie. Dat is niet een organisatie met heel veel regels. Die is normgedreven: de regels zijn opgelegd en de medewerkers hebben het gevoel dat hun eigen waarden er niet toedoen. Het andere uiterste is de moralistische organisatie, waar men denkt het grote gelijk te hebben en niet open staat voor uitwisseling van waarden: de anderen zijn fout en die moeten veranderen. De waardengedreven organisatie is de gouden middenweg: die gaat uit van gefundeerd vertrouwen in haar medewerkers. Hier zijn enkele vuistregels om tot een waardengedreven organisatie te komen:
- Schep verbinding op basis van een gemeenschappelijke set van waarden.
- Delegeer en geef werknemers de ruimte om te groeien en al hun talenten in te zetten
- Schep transparantie om achteraf verantwoording te vragen over gedrag.
Dit is natuurlijk ernstig vereenvoudigd. Wil je meer lezen, lees dan zijn boek Human Resources in ethisch perspectief.
Waarden centraal bij ethiek en MVO
Bij ethiek en MVO staan waarden centraal. Vandaar dat het vinden van kernwaarden het begin van alles is, de oerknal van de organisatie. De zoektocht naar die kernwaarden onderneem je samen met de medewerkers, en dat kan op allerlei manieren. Daarvoor is bijvoorbeeld het Waardenspel heel handig. Ik gebruik het regelmatig, op verschillende manieren, en het werkt geweldig. De kernwaarden vormen letterlijk de kern van de organisatie-identiteit. Daar beginnen ook ethiek en MVO.
Ook jij bent maar een mens
Van allergie voor ethiek snap ik dus niets. Wie wil er nou slecht doen? Niemand met een geweten wil dat toch? Het is nuttig als je erop wordt gewezen (opbouwend, graag) als je iets niet helemaal goed doet. Dan kun je iets verbeteren. Een verklaring voor die ethiek-allergie is er overigens wel. Die haal ik onder andere uit het proefschrift van Florien Cramwinckel. Zij laat zien dat wat het psychologische effect is van al te veel moraal om je heen: je voelt je tekortschieten. Maar laten we onder ogen zien dat niemand onfeilbaar is. We hebben elkaar dus nodig om onze blinde vlekken te ontdekken.
Praktische tips
Nog een paar tips om deze kennis in praktijk te brengen.
- Neem eens tijd voor ethische zelfreflectie. Ben jij goed bezig? Schep je waarde, niet alleen voor jezelf, maar ook voor anderen? Als werknemer, ondernemer, consument?
- Complimenteer eens iemand over wat hij in jouw ogen moreel goed doet. (Ik vind het zo mooi zoals jij klaarstaat voor je vader! Ik heb zoveel respect voor jouw inzet voor je buurt!)
- Weet jij iets waarin jij en anderen zich nog zouden kunnen verbeteren? Maak het bespreekbaar. (Ik vraag me soms af of ik niet bezig ben met verspilling van kleding – sta jij daar weleens bij stil? Ik vind reizen heerlijk, maar ben best bezorgd over de uitstoot van vliegtuigen – hoe zie jij dat?)
Prettige zomer!
In juni ga ik met vakantie. Niet per fiets, deze keer, maar per vliegtuig. Ik koos het voorbeeld hierboven niet voor niets, want, tja, ik ben ook maar een mens. Ik wens je een prettige, groene, duurzame, ethische zomer.